Serbest Tırmanış Türleri
Özgürlük için Tırman!
(Free Climbing)
Lider Tırmanış; bir tırmanıcının belirlenen üst emniyet noktasına ya da zirveye ilerlerken, ara emniyet noktalarına ipi klipleyerek yükseldiği bu sırada ikinci tırmanıcının aşağıdan emniyeti aldığı bir tırmanış türüdür.
Lider tırmanış 2 şekilde yapılabilir. Bunlar Sportif Tırmanış (Sport Climbing) ve Geleneksel (Trad/Traditional Climbing) Tırmanış’tır
Lider tırmanışta en tecrübeli dağcı öncü olup lider olarak tırmanışa başlar ve ipi de yanında yukarı taşıyarak ara emniyet noktalarını oluşturur. Liderin yukarıda üst emniyet noktasını oluşturmasının ardından varsa ara tırmanıcılar tırmanır akabinde en son emniyet alan tırmanıcı ara emniyet noktalarını da toplayarak tırmanışını gerçekleştirir.
Lider Tırmanış
(Lead Climbing)
Lider tırmanıcının bir veya daha çok ip boylu, önceden hazırlanmış/boltlanmış emniyet noktalarına ipini klipleyerek yükseldiği/ilerlediği, artçı tırmanıcının bu esnada emniyete aldığı bir tırmanış türüdür.
Günümüzde rekreatif amaçlarla yapılabildiği gibi yarışma tırmanışı kurallarına benzer kurallar ile kayada yarışma şeklinde de uygulanmaktadır.
Rotalar ve güzergahındaki emniyet noktaları önceden hazırlanmış ve kayada sabit bulunduğu için nispeten az bir hazırlıkla tırmanış yapma imkânı sunar. Bu sebeple daha az ekipman gerektirmesi ve geleneksel tırmanışa göre daha emniyetli olduğu için tercih edilmektedir.
⁕ Sportif Tırmanış
(Sport Climbing)
Sportif Tırmanış
Geleneksel Tırmanış
Lider tırmanıcının emniyet noktalarını tırmandıkça oluşturduğu, artçının da bu emniyet noktalarındaki ekipmanı toplayarak tırmandığı bir kaya tırmanışı türüdür. Liderin aktif (friend, tricam vb.) ve pasif (stopper, hegzantrik vb.) emniyet aletleri ile oluşturduğu emniyet noktalarının sağlamlığı endişesi ile daha çok ve farklı ekipman gerektirmesi açısından sportif tırmanış stiline göre daha az tercih edilmektedir.
Sportif tırmanışın daha çok teknik ve rotayı çözmek ile ilgili olmasına karşın, geleneksel tırmanış rotanın tespiti ve oluşturulması ile de ilgili olması açısından daha yoğun bir zihinsel aktivitedir. Bütün bu gerekçelerden ötürü 1980’lerden itibaren tırmanış camiasındaki etkinliğini spor tırmanış lehine kaybetmeye başlamıştır.
⁕ Geleneksel Tırmanış
(Trad/Traditional Climbing)
İtalyanca kökenlidir ve demirden yol, demiryolu ile anlamına gelmektedir. Dünya genelinde bu ismiyle kullanılmaktadır. Via ferrata rotaları çelikten oluşan ve kaya duvarlarına sabitlenmiş bir takım çelik halat, basamak, merdiven, köprü vb. yapılardan oluşur. Tırmanıcılar bu hatlarda çift kollu lanyard ile ilerleyerek tırmanışlarını gerçekleştirirler.
Hemen her seviyede insan tarafından yapılabilmesi, rekreatif amaçlı uygulanmaları ve bir de güvenli olmaları sebebiyle tercih edilmektedir.
Via Ferrata
Via Ferreta-İsviçre'nin En Uzun Rotası
Via Ferreta-İlk Kez Yapacaklar İçin
Tope Rope; Tırmanıcının üst emniyet noktasından geçirilen tırmanış ipine bağlı olarak, alt tarafta bulunan emniyetçi tarafından emniyetin sağlanmasıyla gerçekleştirdiği tırmanış türüdür. Bu tırmanışta, tırmanıcı ara emniyet noktaları oluşturmadan sadece tırmanış odaklanır. İpli tırmanışın en az ekipman gerektiren ve iyi bir emniyetçi ile en güvenli çeşididir.
Üst emniyet noktası tecrübeli bir tırmanıcı tarafından lider tırmanış tekniği ile tırmanarak oluşturulabileceği gibi arazi müsaitse üst emniyet noktasına yürüyerek de oluşturulabilir.
Üstten Emniyetli Tırmanış
(Tope Rope/Roping)
Üstten Emniyetli Tırmanış Emiyet Kontrolü
Üstten Emniyetli Tırmanış Kavramı
Adından da anlaşılacağı üzere kısa kayalarda, ipsiz ve emniyet kemersiz gerçekleştirilen bir kaya tırmanışı türüdür. Tırmanıcılar emniyet için zemine düşüş minderi koyarlar. Free solo ile arasındaki fark kısa kaya (Bouldering) türünde tırmanıcıların genellikle 6 metreye kadar olan kayalarda daha zor tekniklerle tırmanış yapmalarıdır.
Temelde ipli tırmanış ve dağcılık için antrenman metodu olarak ortaya çıkmış fakat süreç içerisinde kendi metodolojisini oluşturmuştur. Kısa kaya tırmanışlarının zemine yakın olarak icra edilmesi zorlu teknik çalışmaların emniyetli şekilde yapılabilmesine olanak sağlamaktadır. Tekrar tekrar deneme fırsatı vermesi esas mantığın kaya problemini çözmek olması kısa kaya tırmanışını eğlenceli yapan faktörlerdir.
Kısa/Uzun Kaya (Bouldering/Highballing)
⁕ Kısa Kaya
(Bouldering)
Uzun Kaya (Highballing)
Kısa Kaya (Bouldering)
Kısa kaya ile farkının adında saklı oluğu, en yeni tırmanış türlerinden birisidir. 6-12 metre yükseklik arasındaki kayalarda yapılır. Benzer şekilde aşağıda sizi korumak için sadece partneriniz ve düşüş minderleriniz bulunur.
Detaylı Bilgi İçin
⁕ Uzun Kaya
(Highballing)
İpsiz tırmanışta; tırmanılan yükseklik açısından kısa kaya (Bouldering)-uzun kaya (Highballing)-serbest solo (Free Solo) şeklinde bir sıralama yapmak yanlış olmayacaktır.
Kaya tırmanışının; tırmanıcılar (Free Soloists) tarafından hiçbir koruyucu ve yardımcı ekipman kullanmaksızın sadece tırmanış ayakkabısı ve toz torbası kullanarak yaptıkları en tehlikeli türüdür.
Free Solo tek/çok ip boylu rotalarda yapılabildiği gibi uzun duvar (Big Wall climbing) çıkışlarında da yapılabilmektedir. Herhangi bir emniyet ekipmanı kullanılmaması tırmanışı hava koşullarına, kaya/taş düşmelerine ve zihinsel hazırlık süreçlerine karşı aşırı hassas hale getirir. Bu sebeplerle fiziksel olduğu kadar yoğun zihinsel hazırlık süreci de gerektirir.
Serbest Solo Tırmanış
(Free Solo)
Serbest Solo (Free Solo)
Free solo tırmanışın aksine her türlü koruyucu ve yardımcı ekipmanın kullanıldığı fakat tırmanışın yalnız olarak gerçekleştirildiği tırmanış türüdür. Solo tek/çok ip boylu rotalarda ve uzun duvarlarda (Big Wall climbing) yapılabilmektedir. Karmaşık ve tecrübe gerektiren bir tırmanış şeklidir.
İpli Solo
(Rope Solo)
Bu tırmanış türü sportif, geleneksel ya da yardımlı (aid) tırmanış türlerinde icra edilebilir. Tırmanışın doğası itibariyle fazlaca ekipman ve teknik bilgi gerektirmektedir. Ayrıca tırmanıcının tırmanışı tamamladıktan sonra üst emniyet noktasını oluşturması ve aşağıda kalan malzemelerini alabilmesi (Çok ip boylu ya da uzun duvar çıkışlarında) için tekrar inip tırmanması gerekir.
İpli Solo-Geleneksel Tırmanış (Rope Solo-Trad Climbing)
İpli Solo-Sportif Tırmanış (Rope Solo-Sport Climbing)
Deep water solo (soloing) free solo tırmanışın benzeri olmakla birlikte deniz kıyısındaki kayaklarda yapılan ve tırmanıcının başarısız olduğunda denize düştüğü tırmanış türüdür. Psicobloc olarak da adlandırılır.
Serbest solo tırmanışa göre başarısız olunduğunda ya da en üst noktaya ulaşıldığında denize düşülmesi/atlanması açısından daha emniyetlidir.
Deep Water Solo (DWS)
Günümüzde yapay olarak da icra edilmektedir. Havuz ya da denize bitişik inşa edilen yapay tırmanma duvarlarında birbirinin aynısı 2 rotada yarışılan şekli mevcuttur.
Deep Water Solo-Jakob Schubert
Artificial Deep Water Solo
Buz tırmanışı sadece buz üzerinde ilerleyen rotayı içeren ve kendisine özel teçhizatı ile yapılan bir tırmanış türüdür. Buz tırmanışı donmuş şelale veya kaya yüzeyinde ya da yapay olarak oluşturulmuş buz duvarlarında yapılabilir. Ayrıca buz tırmanışı alpin tırmanışın (Dağcılığın bir türü) bir parçası olarak da yapılabilir. Bu tırmanış lider tırmanış (Kayada sabit bulunan bolt yerine buz vidası kullanılarak) yapılabileceği gibi üstten emniyetli (Tope Rope) bir şekilde de yapılabilir.
Tırmanış rotası lider tırmanıcı tarafından el ile yerleştirilen buz vidaları ile oluşturur. Bu tırmanışta buz vidalarının yerleştirilmesi tırmanış güvenliğinin en önemli parçasıdır. Bu tırmanış türü eğitimli ve tecrübeli olmayı gerektirir.
Buz Tırmanış
(Ice Climbing)
Buz tırmanışı yarışmaları ülkemizde ve Dünyada düzenli olarak yapılmaktadır. Ülkemizde TDF, Dünyada UIAA sorumlu federasyondur.
Buz Tırmanışı
Tırmanış rotalarının tamamının buz tırmanışı yapılacak kadar buzla kaplı olmadığı, bazı bölümlerinde kayanın açık ve kuru olduğu ve bu bölümlerin kaya tırmanışı teknikleri ile geçilmesinin gerektiği tırmanışlara Mix climbing (Karışık tırmanış) denir. Rotanın kayalık olan kısımları genellikle dry tooling yapılarak ve kaya üzerindeki boltlar kullanılarak ya da geleneksel emniyet ekipmanları kullanılarak geçilir. Dağcılığın bir türü olan alpin stilde genellikle mix tırmanış yapmak gerekir.
Mix Climbing/Dry Tooling
Dry Tooling ise; mix tırmanışta rota üzerinde yüzeydeki buzun yeterli olmadığı ya da hiç olmadığı (Kaya yüzeyinin açıkta olduğu) bölümlerde buz kazması ve krampon ile ilerlenmesi tekniğine denir.
Mix Climbing
Dry Tooling
Tırmanışta pitch kelimesi etap/sektör anlamında kullanılmaktadır. Buradan hareketle Single picth-tek etap ve multi-pitch çok etaplı anlamlarına gelmektedir.
Tırmanış rota uzunluğunun bir ip boyunu aşmadığı tırmanışlara Tek ip boylu (Single pitch climbing) tırmanış denir. Ortalama tırmanış ipi uzunluğunun 30-80 metre olduğunu düşünürsek tek ip ile tırmanılabilecek yükseklik/mesafe bundan daha kısa olacaktır. Fakat bazen etap uzunluklarını sadece ip uzunluğu belirlemez. Bazen de rota güzergahı (Rotada yan geçiş ya da alçalışlar olabilir) belirler. Ancak genel olarak bir ip boyundan uzun rotalar etaplar halinde tırmanılır demek yanlış olmayacaktır.
Tek/Çok İp Boylu Tırmanış
(Single/Multi Pitch/Big Wall Climbing)
Tek/çok ip boylu tırmanışlarda sportif, geleneksel ya da yardımlı tırmanış stillerinden birisi kullanılabilmektedir. Özellikle uzun duvar (Big Wall climbing) tırmanışlarında multi-pitch tırmanış teknikleri uygulanmaktadır
Bu tırmanış türünde etap geçişlerinde lider tırmanıcı değişiklikleri ile üst/ana emniyet noktalarının sağlamlığı tırmanış güvenliğini doğrudan etkilemektedir. Oluşturulması gereken emniyet noktaları yeni başlayan tırmanıcılar için karışık geleceğinden her iki tırmanış türünde de eğitim ve tecrübe faktörü ön plandadır.
Çok İp Boylu Tırmanış-Üst Emniyet Noktası Oluşturma
Çok İp Boylu Tırmanış-Sıradaki Etap İçin Hazırlık
Slide tırmanış Amerika’da ortaya çıkmış ve zamanla popülaritesi artmaya başlamış çok yeni bir kaya tırmanışı türüdür denebilir. Özellikle dağcılık aktivitelerinde tırmanış rotası olarak kaya yüzeylerinin ıslak ve yosunlu etaplarında, gerektiğinde hava koşullarına göre kaya tırmanışı ayakkabısı ya da buz kazması ve krampon kullanılarak icra edilmektedir.
Slide Climbing
Özellikle ortaya çıktığı bölgede uzun ıslak kaya yüzeylerinin bulunması (30-1000 metre) bu tırmanışı uygulanabilir kılmaktadır.
Slide Climbing
Kıyı Tırmanışı (Coasteering)
İngiltere kökenli yeni sayılabilecek bir türdür. Adı Mountaineering (dağcılık) ve coast (sahil) kelimelerinden türetimiştir. Kanyoning’e oldukça benzemekle beraber güzergah boyunca kayalık sahil kenarında kayalardan atlayarak, yüzerek, tırmanarak ve yürüyerek yapılmaktadır.
Kıyı Tırmanışı
(Coasteering)
Bu Sayfada Yer Alan Fotoğraf ve Videolar Tırmanış Türü ile İlgili Fikir Vermek ve Stili Tanıtmak İçindir. Gerekli Eğitimleri Tamamlamadan Denemeyiniz. Strida Spor Bu Anlamda Sorumluluk Kabul Etmez.
